Logoprofilaktyka to nowa koncepcja zapobiegania zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży oparta jest ona o koncepcję logoterapii i logoteorii, rozwijanej w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, których twórcą jest Viktor Emil Frankl (1905-1997), austriacki lekarz psychiatra, neurolog, psychoterapeuta i filozof. Logoterapia (od 1938 roku) określana jest przez historyków nauki jako trzecia wiedeńska szkoła psychoterapii, razem z psychoanalizą Zygmunta Freuda (1856-1939) i psychologią indywidualną Alfreda Adlera (1870-1937).
Logoprofilaktyka jest do stosowania w zapobieganiu takim zjawiskom jak: depresja, myśli samobójcze, zachowania autodestrukcyjne, uzależnienia w tym uzależnienia behawioralne czy pustka egzystencjalna.
Logoprofilaktyka ma na celu wspieranie młodych ludzi w budowaniu dojrzałego świata wartości i realizacji ich potrzeb egzystencjalnych, pragnień, marzeń i celów życiowych, odpowiedzialnego korzystania z wolności, dostrzegania sensu życia oraz szczęścia rozumianego jako wynik czynienia dobra i realizowania wartości, które mają potencjał sensotwórczy.
Zasadą logoprofilaktyki jest posługiwanie się nieredukcjonistyczną, wielowymiarową koncepcją ludzkiego istnienia, a także podkreślanie ludzkiej podmiotowości, zwłaszcza zdolności do autotranscendencji oraz akcentowanie wolności i odpowiedzialności człowieka ukierunkowanej na sens życia.
Założenia
Logoprofilaktyka to sposób myślenia, który jest podstawą realizowania programów profilaktyczno-wychowawczych, szczególnie w czasach kryzysu, pandemii czy wojny
- brak sensu i pustka egzystencjalna jest istotnym czynnikiem ryzyka prowadzącym do zachowań ryzykownych, zwłaszcza myśli samobójczych, depresji i uzależnień
- poczucie sensu życia jest dominującym czynnikiem chroniący
- podejście salutogenetyczne, czyli wzmacnianie potencjału dziecka i rodzica
- praca z celami i wartościami (przejście od deklarowanych do realizowanych);
- wzmacnianie prawdziwych autorytetów
- wzmacnianie zdolności diagnostycznych (rodziców i nauczycieli) oraz autodiagnostycznych dzieci i młodzieży,
- uruchamianie refleksyjności w wymiarze noetycznym (duchowym)
O LOGOprofilaktyce piszą:
Logoprofilaktyka to nie logopedia
„(…) Analizując raporty z badań naukowych dostrzegamy coraz słabszą kondycję psychiczną i coraz większe zagubienie dzieci i młodzieży. Coraz więcej młodych osób ma depresję, zdarzają się też próby samobójcze, których jeszcze kilka lat temu było znacznie mniej. Gołym okiem widać wokół ludzi uzależnionych od smartfonów i Internetu. Wpatrzeni w telefon, często w słuchawkach są jak zombie, co to nie wiadomo czy żyją. Napisałem „dzieci” ale problem dotyczy nas wszystkich z seniorami włącznie. To po prostu widać. A ile jest osób uzależnionych od pornografii? Od alkoholu i innych środków psychoaktywnych? (…)”
„Według logoterapii, człowiek zawsze ma możliwość przekucia każdej porażki i tragedii w zwycięstwo, a pomiędzy patologicznym cierpiętnictwem a ucieczką od cierpienia jest jeszcze jedna droga – odkrycie jego sensu. Jak stwierdza Frankl: (…) życie zachowuje swój potencjalny sens w każdych okolicznościach, nawet tych najbardziej nieznośnych. To z kolei sugeruje, że człowiek ma zdolność do kreatywnego przekuwania negatywnych stron życia na coś pozytywnego i konstruktywnego. Innymi słowy, liczy się przede wszystkim to, aby jak najlepiej wykorzystać daną sytuację. (…)”
Znalezienie sensu życia – czym jest logoprofilaktyka?
„(…) Podstawowym założeniem logoprofilaktyki jest walka z brakiem sensu i pustką egzystencjalną. W ocenie terapeutów właśnie one często determinują zachowania ryzykowne, zwłaszcza te, które generują myśli samobójcze, depresje i popadanie w różnego rodzaju uzależnienia. Dominującym czynnikiem ochronnym jest wzmacnianie poczucia sensu życia, do którego mają prowadzić zajęcia logoprofilaktyczne. Jedną z metod jest tzw. podejście salutogenetyczne (koncepcja ta kładzie nacisk na zachowanie zdrowia, a nie na leczenie choroby), czyli wzmacnianie potencjału dziecka i rodzica. (…)”
„(…) W roku 2023 MCDN wraz z Krakowskim Instytutem Logoterapii przeprowadził badania dotyczące kondycji psychicznej dzieci i młodzieży oraz nauczycieli. Przebadano 11 tys. uczniów w około 230 szkołach podstawowych i ponadpodstawowych oraz 1700 nauczycieli.
Instytut podejmuje szereg działań profilaktycznych i badawczych wśród dzieci i młodzieży, by wesprzeć je w trudnym okresie dojrzewania. Wiele zaburzeń psychicznych, w szczególności zaburzeń depresyjnych, trudności w nawiązywaniu relacji z otaczającym światem rówieśniczym lub rodzinnym może być także spowodowane uwarunkowaniami współczesności: tempem życia, powierzchownością relacji międzyludzkich, nadużywaniem Internetu i narzędzi wirtualnych, wciąż utrzymujących się pandemicznych skutków izolacji społecznej. (…)”
Przeciwdziałanie kryzysom egzystencjalnym młodzieży – publikacja pokonferencyjna
„(…) Podczas konferencji poznaliśmy raport z badań przeprowadzonych przez Fundację Archezja dotyczący kondycji psychicznej dzieci i młodzieży z województwa małopolskiego. Z ankiet wynika niestety, że kondycja psychiczna dzieci i młodzieży wymaga szczególnej uwagi i troski ze strony otoczenia. Brak poczucia sensu życia, uzależnienia behawioralne (głównie od Internetu), a także nastroje depresyjne – to zjawiska odznaczające się wysokimi i niepokojącymi wskaźnikami. Istnieje wiele powodów takiej sytuacji, a źródłem nie wszystkich jest pandemia, tym niemniej – związana z nią izolacja społeczna – uwypukliła pewne trendy. Pomocni w odkrywaniu sensu życia i sensu każdej sytuacji mogą być rodzice, nauczyciele, terapeuci. (…)”
„(…) Logoterapia i analiza egzystencjalna są wspierane przez ogromną grupę szanowanych na całym świecie naukowców i badaczy. Jest uznawana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne, Amerykańskie Towarzystwo Medyczne i WHO ONZ. W Europie Europejskie Stowarzyszenie Psychoterapii w Wiedniu potwierdziło naukową i terapeutyczną ważność Logoterapii i Analizy Egzystencjalnej, przyznając EALEA status akredytacji dotyczący Europejskiego Certyfikatu Psychoterapii. (…)”
Logoprofilaktyka wobec kryzysu wieku dorastania
„(…) Niniejsze opracowanie podejmuje problem kryzysu wieku dorastania z perspektywy logoprofilaktyki czyli działań profilaktycznych odwołujących się do logoterapii i analizy egzystencjalnej V. E. Frankla. Koncepcja tego wiedeńskiego badacza i lekarza, ze względu na zakotwiczenie w filozofii oraz ze względu na traumatyczne doświadczenia samego Frankla, znajduje dziś zastosowanie do rozumienia różnych zjawisk ludzkiego życia czy kryzysów współczesnej kultury. Autorzy – odwołując się do logoterapii – dowodzą, że wiek dorastania ma z reguły przebieg kryzysowy i jest to zjawisko charakterystyczne dla każdego systemu rodzinnego i środowiska wychowawczego, ale że kryzys ten ma także związek ze społecznym potencjałem wartości i ideałów wyrażającym się na przykład przez religię czy kulturę. (…)”
Podyplomowe studia personalizm i logoterapia w nauczaniu i wychowaniu
„(…) Celem studiów jest uzyskanie przez studenta pogłębionej wiedzy na temat personalizmu, zwłaszcza personalizmu Karola Wojtyły, a także zdobycie umiejętności i kompetencji potrzebnych w procesie wychowania opartym na aksjologii personalistycznej w różnych obszarach praktyki edukacyjnej i wychowawczej. Celem studiów jest również poznanie fundamentalnych założeń i metod logoterapii. Logoterapia Viktora E. Frankla (tzw. trzecia wiedeńska szkoła psychoterapii), jako nurt psychoterapii egzystencjalnej, zajmuje się leczeniem poprzez pomoc w odnalezieniu sensu życia, który stanowi najsilniejszy rodzaj motywacji, nawet w najtrudniejszych okolicznościach życia. (…)”