Pedagogika sensu czyli profilaktyka pustki egzystencjalnej
Nadrzędnym celem proponowanej przez nas LOGOprofilaktyki jest poprawa stanu zdrowia psychicznego polskiego społeczeństwa, a co za tym idzie, zminimalizowanie problemu uzależnień i szeroko pojętych zachowań ryzykownych.
Słaba kondycja psychiczna jest widoczna i odnotowana w wielu raportach dotyczących skali patologicznych zjawisk, takich jak: alkoholizm, narkomania, depresje, uzależnienia behawioralne oraz poczucie rozpaczy i samotności. Wszystkie te czynniki mogą być przyczyną zamachów samobójczych, a raport o skali tego zjawiska w Małopolsce jest porażający, szczególnie jeśli chodzi o ludzi młodych w czasie pandemii Covid-19. Warto dodać, że ilość zamachów samobójczych jest istotnym wskaźnikiem kondycji psychicznej społeczeństwa.
Badania nad kondycją psychiczną młodzieży zostały przeprowadzone przez dr. Romana Soleckiego i dr. Piotra Hrecińskiego w marcu 2021 roku na grupie 509 uczniów w kilkunastu szkołach jednej z podkrakowskich gmin, za pomocą metody sondażu diagnostycznego.
W kwestionariuszu ankiety uwzględniono następujące zjawiska:
Trudności epidemii | Relacje w rodzinie | Poczucie sensu życia | Skala Wartości | Uzależnienie od Internetu | Depresyjność | Post-traumatyczny wzrost (PTGI)
Analizy pokazują, że w przedziale wiekowym 11-15 lat podwyższone objawy depresyjności występują u 15% uczniów, natomiast wysokie i bardzo wysokie wykazuje 19% badanych.
Objawy uzależnienia od Internetu posiada 18% uczniów. Niepokojące jest, że 12% badanych posiada równocześnie objawy depresji i uzależnienia od Internetu.
Zauważono istotne statystycznie korelacje pomiędzy poczuciem sensu życia a objawami depresji i uzależnienia. Wyższe poczucie sensu życia współwystępowało z większym wskaźnikiem post-traumatycznego wzrostu. Również wspierające relacje w rodzinie współwystępowały z wyższym poczuciem sensu życia oraz mniejszymi objawami depresyjności. Okazało się, że trudności epidemii, choć korelują istotnie statystycznie z objawami depresji czy uzależnienia, siła tej korelacji jest słaba, co wskazuje na to, że epidemia pogłębiła te zjawiska i ukazała ich skalę, choć prawdopodobnie istniały już przed pandemią i wynikają bardziej z relacji w rodzinie.
Postawionym zadaniem jest wskazanie pewnych tendencji zachowań ryzykownych oraz czynników ryzyka i czynników chroniących, które mogą stanowić podstawę do konstrukcji szkolnych programów wychowawczo-profilaktycznych oraz podjęcia odpowiednich działań edukacyjnych, profilaktycznych i pomocowych. Jest także podstawą i zachętą do pogłębionej diagnozy psycho-pedagogicznej w sytuacji wystąpienia istotnych wskaźników zachowań ryzykownych (np. uzależnienie od Internetu czy depresja).
Przedstawione w prezentacji wyniki, czyli mówiąc wprost: wyższe poczucie sensu życia jest czynnikiem chroniącym przed całym spektrum zagrożeń. Jest punktem wyjścia dla szukania odpowiedzi na nasuwające się pytanie: co robić?
Szukając skutecznych rozwiązań, przyglądaliśmy się, jak radzono sobie w dramatycznych kryzysach w przeszłości, czy pojawiały się rozwiązania systemowe, wykraczające poza indywidualną pomoc psychologiczną czy duchową. W analogicznej sytuacji w Austrii, w końcu lat 30 ubiegłego wieku, wręcz stuprocentową skutecznością wykazał się profesor Viktor Frankl – twórca tzw. Trzeciej Wiedeńskiej Szkoły Psychoterapii, stosując swoją autorską metodę – logoterapię. Według logoterapii, człowiek zawsze ma możliwość przekucia każdej porażki i tragedii w zwycięstwo, natomiast pomiędzy patologicznym cierpiętnictwem a ucieczką od cierpienia jest jeszcze jedna droga — odkrycie jego sensu.
Zdaniem V. Frankla u źródeł patologicznych zjawisk psychicznych, jak narkomania, alkoholizm, przestępczość młodocianych, depresje i zamachy samobójcze leży ostatecznie pustka życiowa i nuda, brak głębszego sensu życia, brak wyższych ideałów i celów, a nastawienie tylko na konsumpcję i użycie, co szybko musi prowadzić do wyczerpania i przesytu życiowego. Utrata ukierunkowania na sens i wartości, czyli na świat Logosu, prowadzi do powstania pustki egzystencjalnej i frustracji, co z kolei w prostej linii wiedzie do różnych zaburzeń.
Zwłaszcza młodzi ludzie bardzo często sięgają po złudne namiastki szczęścia, alkohol czy narkotyki wtedy, gdy stracą tę podstawową orientację na sens i wartości, gdy zagubią się w życiu i nie wiedzą, jakie jest ich powołanie i sens życia, ale też go nie szukają.
Działania profilaktyczne oparte o teorię Frankla oraz antropologię adekwatną K. Wojtyły rozwijane są od lat przez naszą Fundację „ARCHEZJA”. Ciągle prowadzimy ewaluację efektów tych działań i uczymy się w praktyce skutecznego działania.
Dzięki doświadczeniu i bliskiej współpracy z ekspertami Krakowskiego Instytutu Logoterapii powstała koncepcja LOGOprofilaktyki, czyli działań teoretycznie osadzonych w logoteorii V. Frankla z zastosowaniem metod Logoterapii, pedagogiki przeżyć i autorskich metod, m.in. imersji w grę.
Nasze doświadczenia w pracy profilaktyczno-wychowawczej oraz dane z ewaluacji naszych programów profilaktycznych potwierdzają potrzebę systemowego wdrożenia LOGOprofilaktyki do obszaru wychowania, profilaktyki, prewencji i interwencji kryzysowej. Widzimy potrzebę lepszej koordynacji działań pomocowych, badań nad przyczynami zjawiska i interwencji kryzysowej w Polsce.
Przedstawiamy propozycję konkretnych programów LOGOprofilaktyki dla młodzieży, rodziców, szkoleń dla nauczycieli oraz propozycję dla seniorów.
- Dla młodzieży odpowiedni jest program „CUDER – żyj z sensem” – opracowany i wdrożony na bazie 10 lat realizacji programu „Gra profilaktyczna CUDER”.
- Dla nauczycieli i realizatorów programów LOGOprofilaktyki przygotowaliśmy szkolenie LOGOwychowanie.
- Dla osób w wieku senioralnym proponujemy projekt „CUDER Seniora”.
- NOWOŚĆ dla każdego „Gra o sens życia CUDER”.
5 sfer archezja autorytety certyfikat cuder Elisabeth Lukas innowacje KIL kondycja psychiczna konferencja kryzys egzystencjalny logoprofilaktyka logoterapia logowychowanie LOGOwychowawca odkrywanie sensu odpowiedzialność Ojcowski Park Narodowy OPN plansza poradnictwo wychowawcze poszukiwacze praktykon profilaktyczna gra profilaktyka profilaktyka dla dzieci i młodzieży profilaktyka uzależnień młodzieży projekt profilaktyczny rozwój ucznia samoocena sens życia smartfon spacer po Ojcowie spełnione życie szkolenie szkolenie pedagogiczne uwaga smartfon viktor frankl wartości życia wolność wspomaganie wychowania wybory człowiek zachowania suicydalne zajęcia profilaktyczne żyj z sensem